बार्बी डॉल आणि स्त्रीच्या जडणघडणीचा इतिहास!!
९ मार्च १९५९ ला 'बार्बी' जन्माला आली. न्यूयॉर्कच्या एका खेळण्यांच्या प्रदर्शनात बार्बीचे आगमन झाले तेव्हा व्यापारी ही बाहुली विकायला फारसे उत्सुक नव्हते. तेव्हाच्या 'ठकी' सारख्या दिसणार्‍या बाहुल्या आणि रांगणारी 'बबड्या' सारखी बाळं हीच खेळणी बाजारातली लोकप्रिय खेळणी होती. पण बार्बी थोड्याच अवधीत लोकप्रिय झाली आणि आज ६२ व्या वर्षीही तशीच चिरतरुण आहे.
रुथ हँडलर हे बार्बीच्या आईचे नाव! रुथला एक मुलगा आणि एक मुलगी अशी दोन अपत्ये होती. या मुलांच्या खेळण्यांकडे बघताना रुथच्या लक्षात आले की मुलाच्या खेळण्यात सैनीक -डॉक्टर- अंतराळवीर अशी खेळणी असल्याने तो भविष्यात कसा दिसेल याबद्दल स्वप्न रंजन करू शकत होता, पण मुलीकडे असलेल्या बाहुल्या तिला भविष्यात फक्त 'आई' ही एकच भूमिका दाखवत होत्या.
दुसर्‍या महायुद्धाच्या नंतरच्या काळात अमेरीकेत महिलांच्या सामाजिक भूमिकेत होत असलेले बदल रुथच्या डोळ्यासमोर घडत होते. त्यामुळे आपण पारंपारिक बाहुल्यांपेक्षा मुलीला काहीतरी वेगळे स्वप्न मुलीला द्यावे या विचारातून बार्बीचा जन्म झाला. थोड्याच वर्षात बार्बी घरोघरी पोहचली. मुलींना आपण काहीतरी वेगळे करू शकतो याची स्फूर्ती बार्बीने दिली आणि विचारात क्रांती घडवून आणण्याचे सामर्थ्य एखाद्या खेळण्यातही असू शकते हे सिध्द केले. आज आपण बघू या अमेरीकन सामाजिक स्थित्यंतराचा प्रवास बार्बीच्या माध्यमातून !
१. १९५९ अशी दिसत होती पहिली बार्बी !
२. १९६२-बार्बीचे घर:
साठीच्या दशकात अमेरीकेतही स्त्रियांचे बँकेचे वेगळे खाते नसायचे. त्या काळात बार्बीच्या ड्रीम हाऊसने त्यांना आर्थिक सक्षमतेची जाणिव करून दिली.
३. १९६५-अंतराळवीर बार्बी:
१९६९ साली मानवाने चंद्रावर पाऊल ठेवले. त्या अगोदर अमेरीकेचे अपोलो मिशन चालू होते. १९६५ची बार्बी स्पेस सूट-हेल्मेटवाली अंतराळवीर बार्बी होती.
४. १९६७-सेलेब्रिटी बार्बी -
यावर्षी बार्बी ब्रिटीश सेलेब्रिटी फॅशन मॉडेल ट्विगी सारखी मिनीस्कर्ट घालणारी होती.
५ १९६८-क्रिस्टी -
अमेरीकेतला काळा-गोरा हा फरक मिटवणार्‍या चळवळी या काळात जोर धरत होत्या. ही आहे बार्बीची मॉडेल मैत्रीण क्रिस्टी. आखूड केस कापलेली एकदम मॉडर्न दिसणारी क्रिस्टी.
६. १९७१ -बार्बी कॅम्पर -
सक्षम झालेली बार्बी आता फिरायला निघाली होती स्वतःचा कँपर घेऊन कारण आता फिरायला जाताना सोबत मैत्रीणी होत्या.
७. १९८० -नव्या मैत्रीणी -
बार्बी पायावर उभी राहिली, स्वतंत्र झाली, तिच्या मैत्रीणीची गँग पण आता वाढत होती. बार्बीच्या नव्या मैत्रीणी वेगवेगळ्या वंशातल्या म्हणजे आफ्रो-अमेरीकन आणि हिस्पॅनीक पण होत्या.
८ - ८० च्या दशकात -
हे दशक बार्बीच्या सर्वांगिण स्वातंत्र्याचे वर्ष म्हणायला हरकत नाही. ती कंपनीची सीइओ झाली- फॅशन आयकॉन झाली- जगाला ठामपणे सांगायला लागली "आम्ही मुली समर्थ आहोत, आम्ही आमच्या पायावर उभ्या आहोत, आम्ही सगळं काही करू शकतो". यासोबत एक गाणे जन्माला आले “We girls can do anything, right Barbie?” and “Anything is possible as long as I try.”
९. १९९२ -प्रेसीडेंट बार्बी -
आता बार्बीला अमेरीकेचे अध्यक्ष बनण्याचे स्वप्न पडायला लागले होते आणि ते साहजिकच होते कारण याच दरम्यान हिलरी क्लिंटन 'फर्स्ट लेडी' झाल्या होत्या.
१०. सन २००० आणि पुढे -
बार्बी एकेक क्षेत्र सर करत गेली. ती सोशल मिडीयाची 'इन्फ्लूएन्सर'झाली.@barbiestyle च्या माध्यमातून ती फॅशनचे नवे वादळ झाली. युट्यूबवर ती Barbie Vlogger झाली. इतकंच नाही तर २०१६ साली ती 'टाइम' मुखपृष्ठावर पण झळकली !!
११. ती सध्या काय करते ? -
बार्बी आता जगभरात वेगवेगळ्या स्त्री आदर्शांच्या भूमिकेत वावरताना तुम्हाला दिसेल !
वाचकहो, एखादी खेळणं दुनिया कसं बदलते हे 'मॅटल' च्या बार्बीने आपल्याला शिकवलं आहे. चला आपल्यापैकी कोणीतरी अशीच काही नवनिर्मिती घडवून आणेल अशी आशा करू या !!
